Γιατί να (μη) μετονομάσουμε τη Λεωφόρο Κνωσού; Γίνεται μεγάλη κουβέντα αυτές τις ημέρες για τη μετονομασία της Λεωφόρου Κνωσού σε Μητσοτάκη, προς τιμήν του εκδημήσαντος, εξέχοντος Κρητικού πολιτικού. Θα αποτολμήσω κι εγώ τη δική μου άποψη, από ερευνητική μάλλον σκοπιά, καθώς, συμμετέχοντας, πρόσφατα, στο β΄Κύκλο Ομιλιών «Ο Μίτος της Αριάδνης» της Ηράκλειας Πρωτοβουλίας, είχα την τύχη να ασχοληθώ με το θέμα ακριβώς της ιστορίας των ονοματοδοσιών και μετονομασιών των οδών της πόλης του Ηρακλείου. Συμμετέχω δε και στη Επιτροπή Ονοματοδοσιών του Δήμου Μαλεβιζίου.
Εξηγούμαι λοιπόν:
Α) Η Λεωφόρος Κνωσού ονομάστηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο Ηρακλείου, ήδη από το 1905. Ο σκοπός της εν λόγω ονοματοδοσίας δεν χρειάζεται προφανώς να αναλυθεί, καθώς επρόκειτο για το μεγάλο δρόμο που ένωνε την πόλη με το ανάκτορο της Κνωσού, το οποίο αποκάλυπταν εκείνα ακριβώς τα χρόνια οι έρευνες του Sir Arthur Evans. Εισηγητές για την ονοματοδοσία αυτή υπήρξαν ορισμένοι από τους επιφανέστερους λογίους της πόλης, οι οποίοι συγκροτούσαν τη σχετική «Επιτροπή Ονομασιών οδών και πλατειών» του Δήμου Ηρακλείου: Οι σπουδαίοι Έφοροι Αρχαιοτήτων Ιωσήφ Χατζηδάκης και Στέφανος Ξανθουδίδης, ο μέγας φιλόλογος –ιδρυτής του «Λυκείου Κοραής»- Ιωάννης Περδικάρης και ο δημοτικός σύμβουλος και νομικός Σωκράτης Βαρδάκης. Επρόκειτο για την ΠΡΩΤΗ και πλέον εκτεταμένη ονοματοδοσία στην ιστορία της πόλης του Ηρακλείου, που περιέλαβε πλέον των 160 οδών και πλατειών της πόλης. Στη συντριπτική πλειονότητά τους τα ονόματα αυτά του 1905, διατηρούνται και σήμερα στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Ποιος νομιμοποιείται ηθικά να ανατρέψει μια τόσο παλιά και παγιωμένη στη συνείδηση του κόσμου εικόνα;
Β) Από την άλλη μεριά, οι ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΕΣ συνοικισμών οδών και πλατειών, σύμφωνα με τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν.3663/06, ΦΕΚ. Α΄114/2006), επιτρέπονται «ΜΟΝΟ για εξαιρετικούς λόγους». Σύμφωνα μάλιστα με την κατ’ άρθρο ερμηνεία του Κώδικα (Μ. Γ. Καραναστάσης, Αθήνα 2006) οι μετονομασίες αυτές κατ’ αρχήν ΔΕΝ επιτρέπονται. Γνωρίζει ο νομοθέτης, βασιζόμενος σε σχετικές εγκυκλίους υπουργείων, ότι οι μετονομασίες «επιφέρουν σύγχυση στις δημόσιες υπηρεσίες, στα νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, και στους πολίτες. Έχουν δυσμενή επίδραση στις συναλλαγές, στο εμπόριο, στις αγοραπωλησίες ακινήτων, στην κοινωνική και οικονομική ζωή, στην αλληλογραφία των πολιτών και των υπηρεσιών, και σε κάθε άλλη δραστηριότητα τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας.» Πόσα χρόνια, πράγματι, θα χρειαστούν για να εξομαλυνθεί μια τόσο σημαντική αναστάτωση στο κέντρο της πόλης; Και για ποιο λόγο οι πολίτες πρέπει να υποστούν την αναστάτωση αυτή;
Γ) Στόχος όλων ανεξαιρέτως των ονοματοδοσιών είναι η απόδοση τιμής στη μνήμη προσωπικοτήτων με κάποια προσφορά στον τόπο. Για το λόγο αυτό επιλέγονται, ούτως ή άλλως, ονόματα κοινής, κατά το μάλλον ή ήττον, αποδοχής. Η πρόταση για τη μετονομασία της Λεωφόρου Κνωσού σε «Κ. Μητσοτάκη» έχει δημιουργήσει ήδη σημαντικές αντιδράσεις. Μέρος αυτών υποκρύπτει και πολιτικά κίνητρα, ας είμαστε ειλικρινείς. Το μεγαλύτερο κύμα των αντιδράσεων προέρχεται πάντως από τη ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΑ καθεαυτή, ως προτεινόμενη λύση. Είναι γεγονός πάντως ότι η μνήμη του τιμώμενου σύρεται τελικά σε μια όχι τιμητική, ξεκάθαρα, διελκυστίνδα. Επιθυμεί όμως, αλήθεια, κανένας μια τέτοιου είδους «απόδοση τιμής», εν τη γενέσει της δυσφημισμένη και εν τέλει αμαυρωμένη;
Δ) Ο Δήμος Μαλεβιζίου έχει αποφασίσει ήδη την ονοματοθεσία της λεγόμενης Δυτικής Περιμετρικής Λεωφόρου προς τιμήν του Κ. Μητσοτάκη, και οι διαδικασίες βρίσκονται σε φάση ολοκλήρωσης. Η εν λόγω λεωφόρος υπάγεται κατά τα 4/5 στα διοικητικά όρια του Δήμου Μαλεβιζίου και το υπόλοιπο τμήμα της, που «ανήκει» στο Δήμο Ηρακλείου, παραμένει για την ώρα ανώνυμο. Πρόκειται για τη νέα λεωφόρο που συνδέει την Αμμουδάρα με το Ηράκλειο, στο τμήμα του Παγκρητίου Σταδίου. Μήπως ο Δήμος Ηρακλείου και τα εμπλεκόμενα μέρη, πρέπει να προσανατολιστούν προς τη λύση αυτή;
Ε) Μήπως, εν πάση περιπτώσει, να αναζητηθεί, εναλλακτικά, μία –οποιαδήποτε- ΑΝΩΝΥΜΗ, κύρια οδός και να ονομαστεί ως οδός Κ. Μητσοτάκη, προκειμένου να σταματήσει, επιτέλους, η ανατροφοδότηση ενός ζητήματος που διχάζει τους πολίτες και φέρει αποτελέσματα, καταφανώς αντίθετα, από τα επιδιωκόμενα, αναφορικά με τη μνήμη του τιμωμένου;
Το παραπάνω άρθρο είναι του Γιώργου Τζωράκη.
Ο Γιώργος Τζωράκης είναι αρχαιολόγος