Λίγο πολύ όλοι μας γνωρίζουμε ότι, όταν λέμε πως κάποιος χύνει κροκοδείλια δάκρυα, εννοούμε ότι υποκρίνεται, ψεύδεται, προσπαθεί να κερδίσει ψεύτικες εντυπώσεις, για λόγους σκοπιμότητας και όχι εντιμότητας, και χρησιμοποιεί ως μέσο τα «δάκρυα», για να «ρίξει στάχτη στα μάτια των άλλων», να προκαλέσει στους άλλους τα επιθυμητά γι’ αυτόν αισθήματα.
Πρόκειται, δηλαδή, για τεχνητή πρόκληση συναισθημάτων, που, επειδή δεν είναι αποτέλεσμα αυθορμητισμού και ειλικρινούς έκφρασης, συμβάλλουν στη δημιουργία ενός προσωπείου, μιας «κοινωνικής μάσκας».
Ας δούμε, ωστόσο, πώς προέκυψε αυτή η φράση. Κλαίνε, άραγε, οι κροκόδειλοι;
Η φράση έχει αρχαιοελληνική προέλευση και βασίζεται σε μια κροκοδείλια τακτική προσέλκυσης των θυμάτων τους.
Ως γνωστόν, οι κροκόδειλοι είναι ζώα σαρκοφάγα και θεωρούνται οι καλύτεροι θηρευτές της φύσης. Χάρη στα κοφτερά τους δόντια και τις γρήγορες κινήσεις τους ξεσκίζουν και το σκληρότερο δέρμα και κυριολεκτικά κατασπαράζουν τα θύματά τους, ζώα αλλά και άνθρωπο. Η δύναμή τους είναι απίστευτη και «εκδηλώνεται» όταν το θύμα τους τους αντισταθεί, εφαρμόζοντας τη «στροφή του θανάτου». Γυρίζουν, δηλαδή, μερικές φορές γύρω του και το θύμα, καθώς προσπαθεί να απεγκλωβιστεί, κατακομματιάζεται. Όταν, μάλιστα θέλουν να το ξεγελάσουν, καταστρώνουν ένα «έξυπνο, πλην όμως πονηρό» σχέδιο: κρύβονται και βγάζουν παράξενους ήχους, όμοιους με κλάμα παιδιού. Πάνω στην προσπάθεια αυτή τρέχουν από τα μάτια τους άφθονα και χοντρά δάκρυα. Έτσι, με τέτοια ψεύτικα δάκρυα, ψεύτικο κλάμα, επιτυγχάνει το σκοπό του, την εύρεση της τροφής του. Όσοι, δηλαδή, τους ακούν ξεγελιούνται και, τελικά, πιάνονται στα «ηχητικά» δίχτυα του θύτη κροκόδειλου, ο οποίος επιτίθεται ξαφνικά και γεύεται τη λεία του.
Ως γνωστόν, οι κροκόδειλοι είναι ζώα σαρκοφάγα και θεωρούνται οι καλύτεροι θηρευτές της φύσης. Χάρη στα κοφτερά τους δόντια και τις γρήγορες κινήσεις τους ξεσκίζουν και το σκληρότερο δέρμα και κυριολεκτικά κατασπαράζουν τα θύματά τους, ζώα αλλά και άνθρωπο. Η δύναμή τους είναι απίστευτη και «εκδηλώνεται» όταν το θύμα τους τους αντισταθεί, εφαρμόζοντας τη «στροφή του θανάτου». Γυρίζουν, δηλαδή, μερικές φορές γύρω του και το θύμα, καθώς προσπαθεί να απεγκλωβιστεί, κατακομματιάζεται. Όταν, μάλιστα θέλουν να το ξεγελάσουν, καταστρώνουν ένα «έξυπνο, πλην όμως πονηρό» σχέδιο: κρύβονται και βγάζουν παράξενους ήχους, όμοιους με κλάμα παιδιού. Πάνω στην προσπάθεια αυτή τρέχουν από τα μάτια τους άφθονα και χοντρά δάκρυα. Έτσι, με τέτοια ψεύτικα δάκρυα, ψεύτικο κλάμα, επιτυγχάνει το σκοπό του, την εύρεση της τροφής του. Όσοι, δηλαδή, τους ακούν ξεγελιούνται και, τελικά, πιάνονται στα «ηχητικά» δίχτυα του θύτη κροκόδειλου, ο οποίος επιτίθεται ξαφνικά και γεύεται τη λεία του.
Οι Αρχαίοι Έλληνες δεν γνώριζαν τους κροκόδειλους. Οι μόνες φήμες γι’ αυτά τα ερπετά προέρχονταν από τους Φοίνικες εμπόρους, οι οποίοι, όταν έφταναν στα λιμάνια της αρχαίας Ελλάδας, διηγούνταν για εξωτικά πουλιά και ερπετά της χώρας τους και προκαλούσαν κατάπληξη αλλά και τρόμο. Οι διηγήσεις για τους κροκόδειλους μάλλον τους έκαναν την πιο μεγάλη εντύπωση, γι’ αυτό ο αρχαίος φιλόσοφος και ποιητής του 6ου π. Χ. αιώνα και δάσκαλος του Πυθαγόρα, ο Φερεκύδης από τη Σύρο, έγραψε κάποτε το επίγραμμα: «Εάν η γη ήθελε να συλλάβει εκ των δακρύων της γυναικός, εκάστη ρανίς των θα εγέννα κροκόδειλον». Έτσι έγιναν γνωστά τα δάκρυα του κροκοδείλου στην Αρχαία Ελλάδα και η φράση από τότε ταξιδεύει σε μας μέχρι σήμερα.
Κάθε χώρος της ανθρώπινης δραστηριότητας «φιλοξενεί» τέτοιους τύπους και χαρακτήρες. Εκείνος, όμως ο χώρος που διεκδικεί τα πρωτεία «συλλογής» αποτελεί ο χώρος της πολιτικής. Τελευταία, η ειδησεογραφική επικαιρότητα κάνει λόγο για πολιτικούς που πάσχουν και συμπάσχουν με τον «πόνο» των απλών πολιτών που βιώνουν την οικονομική κρίση τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες του εξωτερικού, υψηλού, όμως, οικονομικού κινδύνου. Δεν μας απασχολεί εδώ πόσο αληθεύουν ή θίγουν κάποια πρόσωπα, αλλά η ευρηματικότητα των σχολιαστών. Διαβάσαμε: «Όταν δακρύζουν οι πολιτικοί, γελάνε οι κροκόδειλοι». Μη μου μήτε πως δεν είναι ευρηματικό! Και κάποιος άλλος σχολιαστής έγραψε: «Μην ξεγελιέστε από τη φαινομενική συμπάθεια των πολιτικών ούτε από την επικρεμάμενη κινδυνολογία περί πολιτικού και οικονομικού αδιεξόδου. Ο κροκόδειλος στη θολούρα περιμένει τα θύματά του».
Ακούσαμε και το εξής ευτράπελο αλλά και παράξενο συνάμα! Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα επρόκειτο να επισκεφτεί την Αυστραλία και μια εταιρεία, δεδομένου ότι κατά μέσο όρο, δύο άνθρωποι το χρόνο χάνουν τη ζωή τους στην Αυστραλία από τους κροκόδειλους του αλμυρού νερού, οι οποίοι ανεβαίνουν στις όχθες των ποταμών, το μήκος τους φτάνει τα επτά μέτρα και το βάρος τους ξεπερνά τον ένα τόνο, αναλαμβάνει να τον ασφαλίσει για τα δαγκώματα των κροκοδείλων. Και μάλιστα η ασφάλεια θα είναι δώρο. Αν συμβεί κάτι τέτοιο και ο Ομπάμα χάσει τη ζωή του, η οικογένειά του θα λάβει αποζημίωση 50.000 δολαρίων Αυστραλίας (37.400 ευρώ). «Είναι ένα μοναδικό ασφαλιστήριο συμβόλαιο για ένα μοναδικό περιβάλλον. Είμαστε πολύ χαρούμενοι που θα το προσφέρουμε στον Ομπάμα ως αναμνηστικό της επίσκεψής του στα Εδάφη του Βορρά», δήλωσε ο Ρίτσαρντ Χάρντινγκ, διευθυντής της εταιρίας, η οποία προσφέρει αυτά τα συμβόλαια εδώ και είκοσι χρόνια.
Με τέτοια ασφάλεια, πώς να μην βλέπει ο αμερικανός πρόεδρος στον ύπνο του κροκόδειλο! Πάντως όπου και να τον δει, ή στον ύπνο του ή στον ξύπνιο του, μπελάδες θα έχει. Άμα στον ύπνο του τον δει, θα εξαπατηθεί από στενό φίλο του, εχθροί θα παραμονεύουν σε κάθε γωνία. Κι αν «ταξιδέψει» στη ράχη του, σκοτούρες να περιμένει! Και στον ύπνο, λοιπόν, η όρεξή του κροκοδείλου για ανθρώπινη σάρκα παραμένει η ίδια!!!
Ευαγγελία Ράπτου - Στεργιούλα. Καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας & Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αιγαίου.
