( Γεννήθηκε στην Κω το έτος 460 π.Χ. και πέθανε στην Λάρισα το 377 π.Χ)
Ο Ιπποκράτης ,ήταν αρχαίος Έλληνας ιατρός και θεωρείται μία από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες στην ιστορία της ιατρικής. Αναφέρεται σαν ο πατέρας της σύγχρονης ιατρικής σε αναγνώριση της συνεισφοράς του στο πεδίο της ιατρικής επιστήμης ως ο ιδρυτής της Ιπποκρατικής Ιατρικής Σχολής.
Ο Ιπποκράτης είναι ο θεμελιωτής της ορθολογικής ιατρικής που κατόρθωσε να την απαλλάξει από τα μεταφυσικά στοιχεία, τις προλήψεις, τις προκαταλήψεις, τις δαιμονολογίες και τις δεισιδαιμονίες της εποχής. Πέτυχε το αρμονικό συνταίριασμα της ανθρωποκεντρικής επιστήμης με την ιατρική τέχνη και τον φιλοσοφικό στοχασμό, ταυτίζοντας την επαγγελματική της άσκηση με τις ηθικοδεοντολογικές αρχές και τις ουμανιστικές αξίες. Το πρωτοποριακό και σε σημαντικό βαθμό προβλεπτικό του έργο επηρέασε τις περισσότερες σύγχρονες ιατροβιολογικές ειδικότητες του δυτικού κόσμου που επάξια τον ονόμασε θεμελιωτή και στυλοβάτη της Ιατρικής Επιστήμης. Ειδικότερα, πιστώνεται με την προώθηση σε μεγάλο βαθμό της συστηματικής μελέτης και της κλινικής ιατρικής, συνοψίζοντας την ιατρική γνώση και συνταγογραφώντας πρακτικές συμβουλές για ιατρούς μέσω της Ιπποκρατικής Συλλογής (Corpus Hippocraticum) και άλλων έργων.
Η προσφορά της Ιπποκρατικής Ιατρικής στην παγκόσμια Ιατρική Επιστήμη είναι ανεκτίμητη. Το περιεχόμενό της είναι μαζί ιστορικό και φιλοσοφικό, ανθρωπιστικό και μεθοδολογικό. Η ιπποκρατική μέθοδος απάλλαξε την ιατρική από τις μαγικοθρησκευτικές αντιλήψεις, την αγυρτεία και τις δεισιδαιμονίες και απέρριψε τη δοξασία πως η προέλευση των νόσων είναι θεϊκή.
Στον καιρό του, οι άνθρωποι πίστευαν πως οι επιδημίες παρουσιάζονταν επειδή το ήθελαν οι θεοί. Ο Ιπποκράτης τούς είπε πως τις πληγές αυτές τις δημιουργούσε το μολυσμένο νερό, η ακαθαρσία, τα ποντίκια και οι άρρωστοι που έρχονταν σε επαφή με την υπόλοιπη κοινωνία.
Αν και διαχώρισε την ιατρική από τη φιλοσοφία, ο Ιπποκράτης δεν παραμέλησε να προσδώσει βαρύνουσα σημασία στις ηθικο-δεοντολογικές αξίες και στο φιλοσοφικό στοχασμό "ιητρός γαρ φιλόσοφος ισόθεος". Και δεν παρέλειψε να τονίσει τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της ιατρικής, τη ρευστότητα των γνώσεων, τη σχετικότητα των διαγνώσεων και το περιορισμένο των ιατρικών δυνατοτήτων, επισημαίνοντας ότι: "Ο βίος βραχύς, η τέχνη μακρή, ο καιρός οξύς, η πείρα σφαλερή και η κρίσις χαλεπή".
Δηλαδή:
(Η ανθρώπινη ζωή είναι σύντομη, η επιστήμη ατέλειωτη, ο χρόνος λίγος, η πείρα λαθεμένη και η απόφαση γεμάτη ευθύνες).
Το γνωμικό αυτό συνοψίζει τη φιλοσοφία του Ιπποκράτη. Λίγο κρατά η παραμονή του ανθρώπου πάνω στη γη. Ο Ιπποκράτης προσπαθούσε να κάνει την παραμονή αυτή πιο υποφερτή. Προσπαθούσε να ανακουφίσει τον άνθρωπο από τον πόνο, την αρρώστια και τον φόβο.
Η παγκόσμια αναγνώριση του Κώου σοφού σαν «πατέρα της ορθολογικής Ιατρικής» αποτελεί περίτρανη απόδειξη της ανεκτίμητης αξίας του πρωτοποριακού του έργου, που επηρέασε βαθύτατα τη διαχρονική εξέλιξη της επιστημονικής ιατρικής σκέψης στα χρόνια που ακολούθησαν από τότε ως τις ημέρες μας.
Τα πιο σημαντικά γνωμικά του:
Ὁβίος βραχὺς, ἡδὲτέχνη μακρὴ, ὁδὲκαιρὸς ὀξὺς, ἡδὲπεῖρα σφαλερὴ, ἡδὲκρίσις χαλεπή. Δεῖδὲοὐμόνον ἑαυτὸν παρέχειν τὰδέοντα ποιoῦντα, ἀλλὰκαὶτὸν νοσέοντα, καὶτοὺς παρεόντας, καὶτὰἔξωθεν.
Η ανθρώπινη ζωή είναι σύντομη, η επιστήμη ατέλειωτη, ο χρόνος λίγος, η πείρα λαθεμένη και η απόφαση γεμάτη ευθύνες.
Οι άνθρωποι πιστεύουν περισσότερο σε φήμες, ειδικότερα δε σε ότι θα ακούσουν, παρά σε ότι θα δουν. Και δεν ελέγχουν με ακρίβεια τα όσα αυτοί οι ίδιοι με τα μάτια τους παρατηρούν.
Ὕπνος, αγρυπνίη, αμφότερα του μετρίου μάλλον γενόμενα, κακόν.
Τόσο ο ύπνος όσο και η εγρήγορση χωρίς μέτρο κάνουν κακό.
Ο όρκος του Ιπποκράτη στα αρχαία Ελληνικά:
Ὄμνυμι Ἀπόλλωνα ἰητρὸν, καὶἈσκληπιὸν, καὶὙγείαν, καὶΠανάκειαν, καὶθεοὺς πάντας τε καὶπάσας, ἵστορας ποιεύμενος, ἐπιτελέα ποιήσειν κατὰδύναμιν καὶκρίσιν ἐμὴν ὅρκον τόνδε καὶξυγγραφὴν τήνδε. ἡγήσασθαι μὲν τὸν διδάξαντά με τὴν τέχνην ταύτην ἴσα γενέτῃσιν ἐμοῖσι, καὶβίου κοινώσασθαι, καὶχρεῶν
χρηίζοντι μετάδοσιν ποιήσασθαι, καὶγένος τὸἐξ ωὐτέου ἀδελφοῖς ἴσον ἐπικρινέειν ἄῤῥεσι, καὶδιδάξειν τὴν τέχνην ταύτην, ἢν χρηίζωσι μανθάνειν, ἄνευ μισθοῦκαὶξυγγραφῆς, παραγγελίης τε καὶἀκροήσιος καὶτῆς λοιπῆς ἁπάσης μαθήσιος μετάδοσιν ποιήσασθαι υἱοῖσί τε ἐμοῖσι, καὶτοῖσι τοῦἐμὲδιδάξαντος, καὶμαθηταῖσι συγγεγραμμένοισί τε καὶὡρκισμένοις νόμῳἰητρικῷ, ἄλλῳδὲοὐδενί. Διαιτήμασί τε χρήσομαι ἐπ'ὠφελείῃκαμνόντων κατὰδύναμιν καὶκρίσιν ἐμὴν, ἐπὶδηλήσει δὲκαὶἀδικίῃεἴρξειν. Οὐδώσω δὲοὐδὲφάρμακον οὐδενὶαἰτηθεὶς θανάσιμον, οὐδὲὑφηγήσομαι ξυμβουλίην τοιήνδε. ὁμοίως δὲοὐδὲγυναικὶπεσσὸν φθόριον δώσω. Ἁγνῶς δὲκαὶὁσίως διατηρήσω βίον τὸν ἐμὸν καὶτέχνην τὴν ἐμήν. Οὐτεμέω δὲοὐδὲμὴν λιθιῶντας, ἐκχωρήσω δὲἐργάτῃσιν ἀνδράσι πρήξιος τῆσδε. Ἐς οἰκίας δὲὁκόσας ἂν ἐσίω, ἐσελεύσομαι ἐπ'ὠφελείῃκαμνόντων, ἐκτὸς ἐὼν πάσης ἀδικίης ἑκουσίης καὶφθορίης, τῆς τε ἄλλης καὶἀφροδισίων ἔργων ἐπί τε γυναικείων σωμάτων καὶἀνδρῴων, ἐλευθέρων τε καὶδούλων. Ἃδ'ἂν ἐν θεραπείῃἢἴδω, ἢἀκούσω, ἢκαὶἄνευ θεραπηίης κατὰβίον ἀνθρώπων, ἃμὴχρή ποτε ἐκλαλέεσθαι ἔξω, σιγήσομαι, ἄῤῥητα ἡγεύμενος εἶναι τὰτοιαῦτα. Ὅρκον μὲν οὖν μοι τόνδε ἐπιτελέα ποιέοντι, καὶμὴξυγχέοντι, εἴη ἐπαύρασθαι καὶβίου καὶτέχνης δοξαζομένῳπαρὰπᾶσιν ἀνθρώποις ἐς τὸν αἰεὶχρόνον. παραβαίνοντι δὲκαὶἐπιορκοῦντι, τἀναντία τουτέων.
Ο όρκος του Ιπποκράτη στα νέα ελληνικά:
Ορκίζομαι στο θεό Απόλλωνα τον ιατρό και στο θεό Ασκληπιό και στην Υγεία και στην Πανάκεια και επικαλούμενος τη μαρτυρία όλων των θεών ότι θα εκτελέσω κατά τη δύναμη και την κρίση μου τον όρκο αυτόν και τη συμφωνία αυτή. Να θεωρώ τον διδάσκαλό μου της ιατρικής τέχνης ίσο με τους γονείς μου και την κοινωνό του βίου μου. Και όταν χρειάζεται χρήματα να μοιράζομαι μαζί του τα δικά μου. Να θεωρώ την οικογένειά του αδέλφια μου και να τους διδάσκω αυτήν την τέχνη αν θέλουν να την μάθουν χωρίς δίδακτρα ή άλλη συμφωνία. Να μεταδίδω τους κανόνες ηθικής, την προφορική διδασκαλία και όλες τις άλλες ιατρικές γνώσεις στους γιους μου, στους γιους του δασκάλου μου και στους εγγεγραμμένους μαθητές που πήραν τον ιατρικό όρκο, αλλά σε κανέναν άλλο. Θα χρησιμοποιώ τη θεραπεία για να βοηθήσω τους ασθενείς κατά τη δύναμη και την κρίση μου, αλλά ποτέ για να βλάψω ή να αδικήσω. Ούτε θα δίνω θανατηφόρο φάρμακο σε κάποιον που θα μου το ζητήσει, ούτε θα του κάνω μια τέτοια υπόδειξη. Παρομοίως, δεν θα εμπιστευτώ σε έγκυο μέσο που προκαλεί έκτρωση. Θα διατηρώ αγνή και άσπιλη και τη ζωή και την τέχνη μου. Δεν θα χρησιμοποιώ νυστέρι ούτε σε αυτούς που πάσχουν από λιθίαση, αλλά θα παραχωρώ την εργασία αυτή στους ειδικούς της τέχνης. Σε όσα σπίτια πηγαίνω, θα μπαίνω για να βοηθήσω τους ασθενείς και θα απέχω από οποιαδήποτε εσκεμμένη βλάβη και φθορά, και ιδίως από γενετήσιες πράξεις με άνδρες και γυναίκες, ελεύθερους και δούλους. Και όσα τυχόν βλέπω ή ακούω κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή και πέρα από τις επαγγελματικές μου ασχολίες στην καθημερινή μου ζωή, αυτά που δεν πρέπει να μαθευτούν παραέξω δεν θα τα κοινοποιώ, θεωρώντας τα θέματα αυτά μυστικά. Αν τηρώ τον όρκο αυτό και δεν τον παραβώ, ας χαίρω πάντοτε υπολήψεως ανάμεσα στους ανθρώπους για τη ζωή και για την τέχνη μου.
Αν όμως τον παραβώ και επιορκήσω, ας πάθω τα αντίθετα.
Βιογραφικά στοιχεία του:
Ο Ιπποκράτης γεννήθηκε στην Κω το 460 π.Χ. και ήταν γιος του γιατρού Ηρακλείδα και της Φαιναρέτης. Σύμφωνα με την παράδοση ήταν Ασκληπιάδης κατά το γένος και 20ος έκγονος του Ηρακλή από τη μητέρα του και 18ος έκγονος του Ασκληπιού από τον πατέρα του. Οι γιοι του, Δράκων και Θεσσαλός, και ο γαμπρός του, Πόλυβος, συνέχισαν την ιατρική παράδοση της οικογένειας. Ακολουθώντας το επάγγελμα του πατέρα του σπούδασε ιατρική στο Ασκληπιείο της Κω, μελετώντας τα αρχεία των ασθενών και τις μεθόδους θεραπείας, που φυλάσσονταν στο ιερό. Είχε ως δασκάλους τον παιδοτρίβη Ηρόδικο από τη Σηλυμβρία και τους φιλοσόφους Γοργία, Πρόδικο και Δημόκριτο τον Αβδηρίτη. Σε νεαρή ηλικία εγκατέλειψε την Κω και εργάσθηκε ως γιατρός στη Θάσο, στη Θράκη και στη Θεσσαλία. Ο περιηγητής Παυσανία αναφέρει, ότι στο ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς, ένας χάλκινος σκελετός ήταν ανάθημα του Ιπποκράτη. Σύντομα η φήμη του απλώθηκε στην Ελλάδα και στον γνωστό αρχαίο κόσμο. Λέγεται πως βοήθησε τους Αθηναίους την περίοδο του μεγάλου λοιμού στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Σύμφωνα με την παράδοση έφτασε ως την αυλή του Πέρση βασιλιά Αρταξέρξη, όπου όμως αρνήθηκε να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Πέθανε σε βαθύ γήρας κοντά στη Λάρισα της Θεσσαλίας, και ως το 2ο αι. μ.Χ., στην όχθη του Πηνειού προς τη Γυρτώνα, έδειχναν το σήμα του τάφου του. Ένας από τους βιογράφους του, ο Σωρανός ο Εφέσιος, γιατρός του 2ου μ.Χ. αι., αναφέρει ότι για πολλά χρόνια στον τάφο του φώλιασε σμήνος από μέλισσες, και το μέλι τους θεωρείτο φάρμακο, με το οποίο οι παραμάνες άλειφαν τα παιδιά που πάθαιναν άφθες. Τέλος, Ως έργα του Ιπποκράτη και της Ιατρικής Σχολής της Κω θεωρείται η ονομαζόμενη «Ιπποκρατική συλλογή», που αποτελείται από 60 περίπου τόμους.
Από αυτά τα συγγράμματα ανήκουν πιθανώς στον Ιπποκράτη τα έργα:
Από αυτά τα συγγράμματα ανήκουν πιθανώς στον Ιπποκράτη τα έργα:
Αφορισμοί, Δίαιτα επί των οξέων νοσημάτων, τα Προγνωστικά, και Περί αέρων, υδάτων και τόπων, Περί τραυμάτων της κεφαλής.