Ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης της Τουρκίας, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, δήλωσε ότι ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν “έχει ξεσπάσματα θυμού” και “αποκοιμάται”. Ο Ερντογάν που όλοι γνωρίζουμε, είναι σίγουρο ότι θα είχε απαντήσει με τον χείριστο τρόπο σε κάτι τέτοιο.
“Εάν πρόκειται να γίνει ο γαμπρός υπουργός και να γίνει πλούσιος, να πουληθεί η χώρα σε τρεις ή πέντε εργολάβους, τότε έχω προδώσει αυτήν την υπόθεση”, δήλωσε ο αρχηγός του Κόμματος του Μέλλοντος, Αχμέτ Νταβούτογλου. Ο Ερντογάν πιθανότατα θα απαντούσε δηκτικά και σε αυτό.
Όμως δεν απάντησε σε τίποτα.
Όπως ανέφερε η Sabah, η κυβερνητική Λαϊκή Συμμαχία βεβαίωσε την απόφασή της να μειώσει το εκλογικό όριο στην Τουρκία στο 7%. “Είναι μια άσκοπη σπατάλη φαιάς ουσίας για να συζητήσουμε αν το εκλογικό όριο θα είναι πέντε ή επτά τοις εκατό”, δήλωσε ο Μπαχτσέλι. “Ο πρόεδρός μας ανακοίνωσε στους δημοσιογράφους ότι το όριο θα είναι 7%, θέτοντας τέλος στην έρευνα και τις προσπάθειες και επιβεβαιώνοντας την απόφαση της Λαϊκής Συμμαχίας”, επιβεβαιώνοντας παλαιότερες αναλύσεις που ανέμεναν κάποια μείωση μεταξύ των προεκλογικών “μαγειρεμάτων”.
Οι εξελίξεις δείχνουν ότι ο Τούρκος πρόεδρος προετοιμάζεται για μια σειρά νέων ελιγμών και αναστροφών, για να ξεπεράσει τα συνεχόμενα χαστούκια εντός και εκτός συνόρων.
Πρώτα απ’ όλα, μπορεί να ειπωθεί ότι ο Ερντογάν προετοιμάζεται για μια πλήρη αντιστροφή ρητορικής ως προς τους πρόσφυγες. Αυτό καθίσταται εμφανές στη μακροσκελή δήλωσή του μετά τη συνάντησή του με το υπουργικό του συμβούλιο στις 20 Αυγούστου: “Η Τουρκία δεν έχει καθήκον, ευθύνη ή υποχρέωση να είναι η αποθήκη προσφύγων της Ευρώπης”, είπε. “Η Ευρώπη δεν μπορεί να μείνει εκτός από αυτό κλείνοντας τα σύνορά της μόνο για την ασφάλεια και την ευημερία των πολιτών της”, είπε.
Αυτά τα λόγια διαφέρουν από τις προηγούμενες δηλώσεις του ή από την πρακτική να δημιουργεί πίεση στέλνοντας ορδές προσφύγων και λοιπών στοιχείων στα ελληνικά σύνορα στον Έβρο, όπως στις αρχές του 2020, πριν το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού. Αυτό που έκανε τη διαφορά είναι ότι οι ψηφοφόροι υποστηρίζουν την υπόσχεση των αρχηγών της αντιπολίτευσης να στείλουν τους πρόσφυγες πίσω μέσω συμφωνιών με τις χώρες καταγωγής τους, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας, διασφαλίζοντας επίσης την ασφάλειά τους. Έχει φανεί ότι αυτή η ρητορική μπορεί επίσης να έχει καταπραϋντικό αποτέλεσμα ενάντια στις ρατσιστικές-φασιστικές προκλήσεις.
Το MHP έδρασε γρηγορότερα
Το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (ΜΗΡ) του ηγέτη των Γκρίζων Λύκων, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο πολιτικός εταίρος του κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), αντελήφθη νωρίτερα το τι πρέπει να γίνει. Ο Μπαχτσέλι, έδειξε την πρώτη του δημόσια αντίρρηση για την προσφυγική πολιτική του Ερντογάν λέγοντας δημόσια: “Αφήστε τον Σύρο που πήγε πίσω για το Eid (θρησκευτική γιορτή) να μείνει εκεί”.
Το μεταναστευτικό κύμα των Αφγανών που πέρασαν κατά χιλιάδες τα σύνορα με το Ιράν και οι οποίοι έμοιαζαν με αυτόμολους μαχητές πολιτοφυλακών, αύξησε τις αντιδράσεις, σε μια εποχή που ο Ερντογάν υπέβαλε τρεις απαιτήσεις προς τις Ηνωμένες Πολιτείες για να αναλάβει η Τουρκία ρόλο στο Αφγανιστάν. Η δήλωση του Μεχμέτ Οζασεκί, αξιωματούχου του ΑΚΡ υπεύθυνου για τις τοπικές διοικήσεις, ο οποίος είπε ότι η οικονομία θα σταματήσει στα περισσότερα μέρη αν δεν υπάρχει φθηνή –και παράνομη– εργασία προσφύγων, συνέβαλε τα μάλα στις αντιδράσεις ενάντια στην πολιτική της κυβέρνησης, όσο αφορά το θέμα του προσφυγικού.
Αφότου ο υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ και ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού αποκάλυψαν στοιχεία παράτυπων μεταναστών που πιάστηκαν στα ιρανικά σύνορα και ήρθε στο φως η τεράστια επιχείρηση χτισίματος τείχους, ο Ερντογάν τελικά παραδέχτηκε ότι η χώρα αντιμετωπίζει τεράστια εισροή παράνομων μεταναστών από το Αφγανιστάν. Λίγες μέρες αργότερα, οι Ταλιμπάν κατέκτησαν την Καμπούλ και πήραν ξανά την εξουσία του Αφγανιστάν.
Τώρα που η πολιτική της Τουρκίας -και όλων των άλλων χωρών- για το Αφγανιστάν έχει εξαϋλωθεί, δεν θα ήταν περίεργο να θεαθεί ο Ερντογάν (εφόσον εξασφαλίσει τις επιθυμητές συνθήκες) να πραγματοποιήσει μια στροφή 180 μοιρών στο θέμα των αιτούντων άσυλο. Ίσως ακόμη και να κατηγορήσει την αντιπολίτευση για τους παράνομα αιτούντες άσυλο, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 5% του πληθυσμού, και ίσως καταφέρει έτσι να εξασφαλίσει μερικούς “πιστούς”.
Καταγγελίες για επαφή με τους Γκιουλενιστές
Ο Ερντογάν μπορεί να χρειαστεί άλλη μια αναστροφή στη διαδρομή για τις κάλπες, του 2023, ώστε να διευρύνει τη λαϊκή βάση του ΑΚΡ. Ο Τούρκος πρόεδρος ψάχνει τρόπους να συμπεριλάβει τους ψηφοφόρους που “παραμερίστηκαν”, πίσω στην αυτοκινητοπομπή του, σύμφωνα με τον Μπεκίρ Αϊρντίρ, γενικό διευθυντή της ερευνητικής εταιρείας KONDA. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δελεάσει ψηφοφόρους του ΑΚΡ που έχουν αποστασιοποιηθεί από το κόμμα αλλά δεν έχουν πειστεί ακόμα να μεταβούν στις τάξεις κάποιου άλλου. Η πολιτική επιστήμονας Σεντά Ντεμιράλπ ανέλυσε πρόσφατα τους λόγους για τους οποίους οι ψηφοφόροι που “τραβούν χειρόφρενο στην άκρη του δρόμου και αναμένουν” δεν προσχωρούν στην αντιπολίτευση, παρόλο που είναι αποξενωμένοι από το AKP.
Τα τελευταία δέκα χρόνια, ο Ερντογάν έχει χάσει μερικά μπλοκ ψηφοφόρων αφότου εξασφάλισε το 50% των ψήφων στις εκλογές του 2011. Αυτό πρέπει να υποθεί κράτωντας πάντα μέσα στην εξίσωση προβλήματα όπως η φτώχεια, το υψηλό κόστος ζωής, η ανεργία και η πρόσφατη απώλεια δημοτικότητας λόγω πλημμυρών και δασικών πυρκαγιών.
1. Μία από τις πηγές αυτής της πτώσης στην αποδοχή του κόσμου ήταν η αποστασιοποίηση από τον Φετουλάχ Γκιουλέν, η οποία μετετράπη σε τέτοια έχθρα, ώστε έφτασε στο σημείο για την υπόθεση του υποτιθέμενου αποτυχημένου πραξικοπήματος το 2016.
2. Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης “τα έσπασε” με συντηρητικούς διανοούμενους και φιλελεύθερους, μια διαδικασία που ξεκίνησε με τον αποκλεισμό του πρώην προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ το 2014.
3. Λόγω της αποδυνάμωσης της βάσης ψηφοφόρων, ο Ερντογάν συνεργάστηκε με το MHP για την εισαγωγή του προεδρικού συστήματος, το οποίο υποχρέωσε το κόμμα του να ανεχθεί και να πραγματοποιήσει πολλά εγκληματικά και παραστρατιωτικά αιτήματα των Γκρίζων Λύκων, όπως η απελευθέρωση του αρχιμαφιόζου Αλατίν Τσακιτζί, αλλά και διάφορες θρησκευτικές και παραπολιτικές χάρες.
4. Λόγω της συμμαχίας με το MHP, οι συντηρητικοί Κούρδοι ψηφοφόροι άρχισαν να διαφωνούν με το AKP.
5. Και τέλος, ο Αλί Μπαμπατζάν, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης του AKP, ίδρυσε το Κόμμα DEVA και ο Νταβούτογλου, ο πρώην πρωθυπουργός του AKP, ίδρυσε το Κόμμα του Μέλλοντος.
Αυτά τα ξεσπάσματα δεν μπορούν να υποτιμηθούν με επιχειρήματα ότι “οι ψήφοι που θα καθοριστούν από αυτά είναι περιορισμένες”. Ο Μπαμπατζάν και ο Νταβούτογλου έχουν μοιραστεί πολλά μυστικά του Ερντογάν. Ο Μπαμπατζάν, που είναι πιο ήρεμος, δεν έχει ανοιχτεί ακόμα, αλλά ο Νταβούτογλου έχει ξεκινήσει τις “ριπές”.
Το ΑΚΡ προσπαθεί εδώ και καιρό να εισαγάγει νέες τροποποιήσεις του εκλογικού νόμου και του νόμου για τα πολιτικά κόμματα για τις επόμενες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Ιούνιο του 2023. Από τη μία πλευρά, ο Ερντογάν προσπαθεί να πείσει το MHP για νέο εκλογικό νόμο, θέτοντας ερωτήματα στον Μπαχτσέλι, ο οποίος υποψιάζεται ότι ο Ερντογάν θέλει να τον ξεφορτωθεί. Από την άλλη πλευρά, προσπαθεί να προσελκύσει τους πρώην υποστηρικτές του με έναν λόγο που εξαρτάται μόνο από τη θρησκεία και τη σαφή ταύτιση του μέλλοντος της χώρας με το οθωμανικό παρελθόν συνδυασμένο με… αρώματα Σελτζούκων και Ούννων.
Παρόλο που είναι δύσκολο να αποδειχθεί προς το παρόν, δεν είναι τυχαίο ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου προέκυψαν ισχυρισμοί για προσπάθειες επικοινωνίας με τον Φετουλάχ Γκιουλέν και ισχυρισμοί για προσεταιρισμό ορισμένων ομάδων που απομακρύνθηκαν από τη FETÖ, τους γκιουλενιστές. Ομοίως, οι ισχυρισμοί ότι ο πρώην πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιούλ ήρθε σε επαφή μαζί τους μέσω του υπουργού Άμυνας Χουλουσί Ακάρ, φίλου του από το λύκειο. Αυτοί οι ισχυρισμοί αναβιώνουν τις ελπίδες για το δόγμα “μπορούμε να είμαστε ξανά μαζί” στη σφαίρα επιρροής του AKP.
Σε κάθε περίπτωση, αυτά καταδεικνύουν το γεγονός πως ο Ερντογάν χρειάζεται μια σοβαρή πολιτική μεταστροφή πριν από τις εκλογές που θα διεξαχθούν το αργότερο τον Ιούνιο του 2023. Αλλά πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν ότι οι πολλές αλλαγές κατευθύνσεων φέρνουν και ακόμα περισσότερους κινδύνους.